رابطه علیترابطه علیت، از اصطلاحات علم منطق بوده و يکي از انواع علاقه ميان مقدم و تالی در قضیه شرطیه متصله لزومیه می‌باشد. ۱ - توضیح اجمالیرابطه علیت، از اصطلاحات علم منطق بوده و يکي از انواع علاقه ميان مقدم و تالی در قضیه شرطیه متصله لزومیه می‌باشد. ۲ - اقسام قضيه شرطيه متصلهقضيه شرطيه متصله به حسب نوع لزوم و مصاحبت، به متصله لزوميه و متصله اتفاقيه تقسيم مى‌شود. ۲.۱ - متصله لزوميه«متصله لزوميه»، قضيه‌اى است که ميان دو طرف (مقدم و تالى) ، اتصال و لزوم حقيقى و پيوستگى واقعى وجود دارد. اين لزوم از علقه و ارتباط ميان دو طرف قضیه ناشى شده است. همين علاقه سبب مى‌شود که هر کدام مستلزم ديگرى باشد و بين آن دو، ملازمه عقلیه وجود داشته باشد؛ مانند: هر گاه کسى حصبه داشته باشد تب‌دار است. ۳ - علاقه بین مقدم و تالیعلاقهاى که سبب لزوم ميان مقدم و تالى مى‌شود به دو صورت است: ۳.۱ - علاقه و رابطه عليتعلاقه و رابطه عليت؛ اين نوع علاقه و رابطه بر سه قسم است: ۱. مقدّم، علت تالى باشد. بديهى است که با وجود علت، معلول هم موجود است و تخلف معلول از علت تامه ممتنع است. ۲. مقدم، معلول و تالى، علت آن باشد. بى‌گمان علت و معلول ملازمه دارند و هر کجا معلول باشد علت هم هست، چون معلول بدون علت تامه موجود نمى‌شود. ۳. مقدم و تالى نسبت به هم علت و معلول نيستند، بلکه هر دو معلول علت ثالثي‌اند و معلول‌هاى علت واحد، متلازم در وجودند و هر گاه يکى باشد ديگرى هم هست. ۳.۲ - علاقه تضايفعلاقه تضايف؛ يعنى مقدم و تالى از متضايفان‌اند و تعقل يکى از آن‌ها بدون ديگرى امکان ندارد، همان‌گونه که تحقق خارجى يکى بدون ديگرى هم ممکن نيست. [۲]
فرصت شیرازی، محمد نصیر، اشکال المیزان، ص۶۰.
[۴]
بهابادی، ملاعبدالله، الحاشيه،ص۶۵-۶۶.
[۶]
مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۸۲.
[۸]
خوانساری، محمد، منطق صوری، جزء۲، ص۷۸-۷۹.
[۹]
مشکوة الدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه تالیف صدرالدین شیرازی، ص۲۶۲-۲۶۳.
۴ - پانویس
۵ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «رابطه علیت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۹. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|